Over het congres dat op 5 en 6 mei 2025 plaatsvond in het Rubenshuis
Dit congres is afgelopen.
De visuele ideeën van Peter Paul Rubens verspreidden zich zowel tijdens als na zijn leven verbazingwekkend ver van zijn huis in Antwerpen. In de zeventiende eeuw bereikten zijn schilderijen bestemmingen in heel Europa. Handelaars verscheepten geschilderde kopieën en enorme hoeveelheden gravures naar zijn ontwerpen zelfs nog verder weg, naar Cuzco, Isfahan, Jingdezhen en vele andere plaatsen.
Rubens zag zichzelf als een man van de wereld, zoals hij schreef in een brief aan een vriend in 1625: “Ik beschouw heel de wereld als mijn vaderland, en ik geloof ook dat ik overal zeer welkom zou zijn.” De wereld kwam ook naar Rubens toe: hij beeldde modellen van Afrikaanse afkomst af in zijn hoofdstudies en voltooide composities, toonde Aziatische kostuums en kleding in zijn tekeningen en schilderijen en had een grote belangstelling voor Indiase architectuur en beeldhouwkunst. Een indrukwekkend deel van de wereld passeerde ook door Antwerpen, zowel mensen als objecten, en Rubens merkte het op.
Zijn duizelingwekkende productie was de aanleiding voor een enorme hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek, dat vaak probeerde originele werken van Rubens’ hand en/of atelier te identificeren, en van daaruit ‘kopieën’ op te sporen. Het Corpus Rubenianum Ludwig Burchard (CRLB), dat bijna voltooid is, bood een paradigma voor deze aanpak. Op het gebied van de vroegmoderne kunst in bredere zin is er recent aandacht besteed aan de manier waarop de canonieke reuzen uit die periode – wanneer ze terzijde worden geschoven – onderbelichte historische actoren en objecten in een ander licht kunnen stellen. Talrijke tentoonstellingen en thematische publicaties hebben zich de afgelopen decennia gericht op de snijpunten tussen de kunst uit de Lage Landen en specifieke andere regio's.
Het Rubenshuis slaat de handen in elkaar met het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) voor een Global Rubens tentoonstelling in 2027, en dus was de tijd rijp om een groep onderzoekers bijeen te brengen wier studiegebied aan de kunst en/of carrière van Rubens raakt en die dit methodologisch vanuit diverse en innovatieve manieren benaderen. Voor het congres Tout le monde pour ma patrie: Rubens and the World bracht het Rubenshuis, in samenwerking met het KMSKA, onderzoekers samen die Rubens op een mondiaal podium plaatsen: Rubens als artistieke persoonlijkheid en bron van beelden en ideeën, maar ook in de zijlijn of als achtergrondpersonage in verhalen die over andere zaken gaan of zich elders afspelen.
In reikwijdte streefde dit congres naar diversiteit, wat betreft het type van de bestudeerde objecten, de bronnen, de methodologieën en schrijfstijlen, en zelfs de mate waarin Rubens zelf en zijn oeuvre een rol spelen in een bepaald aspect van het onderzoeksproject. Bijdragen onderzochten bronnenmateriaal uit de hele wereld dat op de een of andere manier raakt aan het oeuvre van Rubens. Dit congres – dat een breed scala aan materialen, methodes en perspectieven samenbracht – leverde een bijdrage aan het discours over de vroegmoderne (mondiale) wereld, zij het met een aanhoudende thematische focus op het snijvlak met de carrière en het oeuvre van één kunstenaar.
Methodologisch gezien hielden we één doel voor ogen: het veld van de Rubensstudie openbreken en uitzoeken welke nieuwe inzichten over de kunst van Rubens verkregen worden wanneer onderzoekers een zo centrale figuur als Rubens uit het middelpunt halen. Empirisch gezien kan de studie van artistieke culturen ver verwijderd van Rubens maar met een connectie met zijn oeuvre, de Rubensstudie nieuw leven inblazen door nieuw en relevant materiaal naar voren te brengen.
10:45 uur - Coffee break (Kolveniershof)
13:05 uur - Lunch (Kolveniershof)
16:00 uur - Coffee break (Kolveniershof)
10:45 uur - Coffee break (Kolveniershof)
12:45 uur - Lunch (Kolveniershof)
15:45 uur - Coffee break (Kolveniershof)
