Een bewogen geschiedenis
1840. Antwerpen wilde de tweehonderdste verjaardag van Rubens’ overlijden gedenken met een standbeeld. Maar al snel doken er problemen op. De openbare geldinzameling had niet genoeg opgebracht waardoor er geen bronzen beeld was. Er werd daarom maar geopteerd voor een plaasteren exemplaar van wat het echte standbeeld moest worden. Bij het verlaten van het atelier van beeldhouwer Guillaume ‘Willem’ Geefs (1805-1883) viel het echter van de kar. Gelukkig was er een tweede plaasteren kopie.
De bedoeling was om het beeld op 15 augustus 1840 bij het begin van de Rubensfeesten te plaatsen. Door tal van omstandigheden kreeg de plaasteren Rubens pas op 25 augustus 1840 een plek. Niet op de Groenplaats, maar op het ondertussen verdwenen Sint-Walburgisplein. Daar kon Rubens uitkijken over de Schelde.
In 1843 was het dan zo ver: het bronzen beeld was klaar. Het werd op 9 augustus geplaatst op de Groenplaats, pal op de plek waar tot 1739 het kruisbeeld van de begraafplaats gestaan had. Maar bijna liep het weer mis. Toen de kar waarop het beeld stond de Groenplaats opreed, zakte het gevaarte door de wielen. Het beeld geraakte hierdoor beschadigd, maar kon nog hetzelfde jaar hersteld en geplaatst worden. Vandaag behoort het beroemde beeld tot het bouwkundig erfgoed.
Over het beeld
Rubens is niet als kunstenaar afgebeeld. Hij overschouwt fier de Groenplaats en de kathedraal. Rond zijn middel draagt hij een degen en in zijn rechterhand houdt hij zijn breedgerande hoed vast. Alsof hij een of andere kennis wil groeten of zich aanbiedt bij één van de vele heersers die hij tijdens zijn diplomatieke carrière heeft ontmoet. Wie de schilder niet kent en het beeld aandachtig bekijkt, weet dat Rubens een schilder was: aan zijn voeten ligt zijn palet.
Toch is het standbeeld er niet gekomen zoals Geefs het gewild had. Hij had op de sokkel symbolen willen afbeelden van de drie kunstdisciplines waarin Rubens actief was geweest: schilderen, beeldhouwen en bouwen en graveren. Maar door geldgebrek is dat nooit gebeurd.