Jacques Jordaens, Neptunus en Amphitrite

Handig van Jordaens om zijn schilderij te signeren en dateren. Alleen jammer dat het laatste cijfer onleesbaar is geworden. Het weerhoudt Neptunus er niet van om met zijn schelpwagen de woeste zee te trotseren. Al is er veel meer te zien.  

Je ziet de god van de zee zoals je hem vandaag misschien kent: een oude bebaarde man met drietand in de rechterhand. Met zijn andere hand houdt Neptunus de teugels van twee witte zeepaarden stevig in handen. Al is het de dolfijn onderaan die de schelpwagen door de golven loodst.   

Naast hem zit zijn vrouw Amphitrite. De passie tussen beiden is groot, want aan hun voeten blaast een liefdesgodje op een schelphoorn. Minder lieflijk zijn de Tritonen op de voorgrond. Deze mythologische wezens met het bovenlijf van een man en het onderlijf van een vis begeleiden de onstuimige zeereis.      

De wind is het werk van de vier kinderkopjes aan de bovenkant. Neptunus bezat de kracht om stormen op te roepen en te bedwingen. In dit geval lijkt het ergste achter de rug. Een regenboog verschijnt aan de horizon en de donkere wolken drijven stilaan af.  

Opvallend: op een tekening van het afgewerkte schilderij ontbreekt de regenboog, net als de twee stroken aan de zijkant. Mogelijk voegde Jordaens die pas in een laatste fase toe. Ook de vervaagde triton rechts die op zijn hoorn blaast, bewijst dat hij het schilderij voortdurend aanpaste.  

Een 1, een 6, een 4 en een ?. Kunsthistoricus Arnout Balis vermoedde dat het laatste cijfer uit het jaartal verwijst naar de tweede helft van de jaren 1640. De Vrede van Munster in 1648 op het einde van de Dertigjarige Oorlog liet opnieuw scheepsverkeer toe richting de Verenigde Republiek der Nederlanden. De boost voor de Antwerpse economie vormde mogelijk de inspiratie voor Jordaens.