Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Op de hoogte blijven van de laatste nieuwtjes en activiteiten van het Rubenshuis? Abonneer je op de nieuwsbrief.
Inschrijven
𝓲
Jacques Jordaens, Mozes met Aaron en Mirjam (voorstudie voor Mozes en zijn Ethiopische vrouw)(detail), ca. 1650, Collectie Stad Antwerpen, Rubenshuis, publiek domein
Jacques Jordaens, Mozes met Aaron en Mirjam
Een tekening van Jordaens blijkt in 2007 een voorstudie voor zijn schilderij Mozes en zijn Ethiopische vrouw. Samen onthullen ze het creatieve denkproces van de schilder. En tonen ze hoe modern de kunstenaar wel was.
Jacques Jordaens (1593-1678)
Mozes met Aaron en Mirjam
Ca. 1645
Krijt en grafiet op papier
In depot
Mozes krijgt kritiek
Op de tekening zie je drie personen. Helemaal rechts staat de profeet Mozes, links daarvan staan zijn zus Mirjam en broer Aäron. Ze geven Mozes kritiek omdat hij getrouwd is met een zwarte vrouw. Mozes is aan het woord en probeert zijn echtgenote, die hier afwezig is, te verdedigen. Achter hen luistert God mee in de vorm van een donkere wolk.
De tekening gaat terug op een passage uit het Bijbelse boek Numeri van het Oude Testament. Alle elementen van de tekst zijn bijna letterlijk overgenomen in de tekening.
𝓲
Jacques Jordaens, Mozes met Aaron en Mirjam (voorstudie voor Mozes en zijn Ethiopische vrouw)(detail), ca. 1650, Collectie Stad Antwerpen, Rubenshuis, publiek domein
Vroege voorstudie
In 2007 legt onderzoek een link tussen deze tekening en Jordaens’ latere schilderij Mozes en zijn Ethiopische vrouw. Niet evident, want ze zien er helemaal anders uit. Op de tekening staan drie personen, op het schilderij twee. De wolk verdwijnt, de zwarte vrouw komt in de plaats.
Toch zijn er opvallende gelijkenissen. Mozes’ hoorntjes, als eigenwijze plukjes haar, komen zichtbaar terug in het doek. Hetzelfde met zijn frons, scherpe neus, rode wangen en donkere baard. Zelfs het handgebaar en de plooien van zijn gewaden zijn verwant.
𝓲
Jacques Jordaens, Mozes met Aaron en Mirjam (voorstudie voor Mozes en zijn Ethiopische vrouw)(detail), ca. 1650, Collectie Stad Antwerpen, Rubenshuis, publiek domein
𝓲
Jacques Jordaens, Mozes en zijn Ethiopische vrouw (detail), 1645-1650, Collectie Vlaamse Gemeenschap, in permanente bewaring bij Rubenshuis, publiek domein
Een nieuwe focus
Tekening en schilderij gaan terug op hetzelfde verhaal, maar elk op een andere manier. De tekening volgt netjes de Bijbelse tekst. Voor zijn schilderij maakt Jordaens een nieuwe interpretatie. Staat in de voorstudie de afkeuring centraal, verlegt hij de focus in het doek naar de liefde. Daarom verdwijnen Aäron en Mirjam en komt Mozes’ vrouw prominent in de plaats. De boodschap is nu veel krachtiger.
Aankoop voorstudie
Door beide werken met elkaar te vergelijken, krijg je een zeldzame inkijk op het verrassende artistieke denkproces van Jordaens. Je ziet hoe de kunstenaar echt zoekt — in de nieuwe compositie krijgt hij zijn boodschap veel beter verteld. Het schilderij is een krachtig statement over gelijkheid.
Hoe modern Jordaens was, weten we dus mede dankzij de tekening. Daarom het enorme belang van deze zeldzame voorstudie. Het Rubenshuis kocht deze waardevolle voorstudie aan en voegde ze toe aan de collectie. Zo blijven tekening en schilderij samen.