Vernieuwde tuin

365 dagen anders. De 17.500 planten in de heraangelegde Rubenstuin leveren elk etmaal nieuwe schakeringen op. Het oogt volledig natuurlijk, maar de overweldigende kleurenpracht is 100% doordacht. Jan Bleys en Jasper Bijnen van Studiebureau Ars Horti baseerden zich op het historische grondplan en keken tegelijk naar de toekomst.

 

Historici van het Agentschap Onroerend Erfgoed groeven mee in het verleden en Antwerps mode-icoon Dries Van Noten stond in voor het kleuradvies. Het resultaat: een stralende en verrassende tuin in elk seizoen. Die qua rust, look en beplanting neigt naar de sfeer van weleer, maar dankzij hedendaagse inzichten duurzamer, biodiverser en onderhoudsvriendelijker is dan ooit. 

Na goedkeuring van het plan, startte de herinrichting in het najaar van 2022. De aannemer voerde de gewichtigere werken uit zoals de aanplanting van grote bomen, struiken en hagen. Het fijnere werk was in handen van medewerkers van de stedelijke groendienst. Naast de eenjarige en vaste planten, waren zij ook verantwoordelijk voor de aanleg van de twee vierkante parterres.

 

De met taxushaag omzoomde plantvakken zijn onderverdeeld in vier kleinere rechthoeken, opgevuld met een bonte bloemenmix. Van de 10.000 bollen zijn er 1000 tulpen. Net als de 40 citrusbomen – die in houten vaten, kuipen en terracottapotten verspreid staan over de rest van de stadsoase – pronken de voorjaarsbloeiers op De wandeling in de tuin, een schilderij van Rubens.   

In de parterre voor het tuinpaviljoen staat een vijgenboom. Het is een van de weinige planten waarvan onderzoekers zeker weten dat Rubens ze ook in zijn tuin had. Hij kocht ze in de jaren 1630 bij apotheker Peter van den Broeck en vroeg in een brief aan leerling en huisbewaker Lucas Faydherbe om vijgen uit de tuin mee te brengen. Wellicht als bestanddeel voor een medicijn tegen zijn jichtaanvallen. 

Een brief uit 1638 bewijst dat Rubens ook een perenboom had. De rosilepeertjes die hij beschrijft, zijn tot op de dag van vandaag onbekend. Bronnen uit die tijd vernoemen wel een zomerpeer: Rousselet de Reims. Die prijkt nu tegenover de vijgenboom, aan de ander zijde van het centrale gangpad. Ook fruitbomen als kweepeer, framboosappel en perzik kregen een plekje in het nieuwe ontwerp.  

 

 

Vandaag staan er ook bomen die Rubens bij leven nooit van dichtbij zag. Van mispel, zwarte eik en vijgelaar tot wintergroene magnolia uit Azië en doodsbeenderenboom uit Amerika. De mix van inheemse klassiekers en exotische blikvangers moet zorgen voor de nodige biodiversiteit, terwijl de majestueuze taxus- of venijnboom als vanouds waakt over de tuin en de binnenplaats.  

De Rubenstuin anno 21ste eeuw kreeg een gelaagde vegetatie. Het doel? Een rem zetten op elementen die de klimaatverandering voeden: hoge temperaturen, wateroverlast bij hevige regen, stadslawaai, CO₂, enz. Zes massieve watertanks vangen samen tot 90.000 liter regenwater op. Een haast onuitputtelijke voedingsbron voor de planten in de tuin en de sanitaire voorzieningen.     

 

In tegenstelling tot een schilderij, is een tuin een levend iets. Daarom werkten het museumteam en de stedelijke diensten een gedetailleerd onderhoudsplan uit voor de komende 25 jaar. Het beschrijft nauwkeurig wie instaat voor het beheer en waakt mee over het historische verhaal. Zo blijft ook op lange termijn het plaatje kloppen, ongeacht het veranderende kleurenpalet.