Peter Paul Rubens, De Annunciatie 

Eén van de meest meest besproken en populaire scènes uit de Westerse kunstgeschiedenis: de annunciatie. In zijn versie benadrukt Rubens de magie van het moment in een op-en-top huiselijke setting. De kleuren, levendigheid en dynamiek bracht hij mee uit Italië.  

We zien aartsengel Gabriël die de maagd Maria komt vertellen dat ze moeder van Christus wordt: de annunciatie is een van de meest afgebeelde passages uit het Nieuwe Testament. In dit topwerk toont Rubens opnieuw waarom hij geldt als de nummer één in contrasten: in licht en donker, maar ook in kleur en compositie  

De hemel was nog nooit zo dichtbij: een goudgelokte aartsengel die neerdaalt vanuit een goddelijke lichtstraal terwijl gevleugelde kinderfiguren kwistig strooien met bloemblaadjes. Lager bij de grond lijkt de kat zich niets aan te trekken van deze bijzondere gebeurtenis. 

Door Maria in een typisch Vlaamse huiskamer af te beelden, maakte Rubens het religieuze tafereel tastbaarder. Het huisdier, de aankleding en de gevlochten mand met naaiwerk waren heel herkenbaar voor mensen, waardoor ze zich beter konden inleven in het verhaal.   

De heldere kleuren tegen de donkere achtergrond en de opvallend losse schilderstijl pikte Rubens op bij kunstenaars Titiaan en Tintoretto in Venetië. De bedoeling van deze techniek? Extra dynamiek creëren om het verhaal op doek te vertellen. 

De blauwe mantel van Maria springt meteen in het oog. Hiervoor maakte Rubens gebruik van ultramarijn, ook wel bekend als het blauwe goud. Het kostbare pigment werd bereid door de halfedelsteen lapis lazuli met de hand fijn te malen en te zuiveren.  

Wie de eigenlijke opdrachtgever was, is niet bekend. Rubens begon al aan het schilderij in 1610, net na zijn terugkeer uit Italië. Al die tijd stond het grote doek wellicht onafgewerkt in zijn atelier. Pas achttien jaar na de eerste aanzet werkte hij het verder af. Rubens werkte voor een breed publiek: van de Kerk en de koningen tot welgestelde edellieden en burgers. Zo schilderde hij in opdracht van de hertog van Olivares, de machtige eerste minister van de Spaanse koning Filips IV. Ook de markies van Leganés was fan: Don Diego Messia verwierf de Annunciatie in 1628 en gaf het een plekje in zijn huiskapel.  

Dit werk was de allereerste Rubens van het Rubenshuis. In 1954 gaf de Brusselse verzamelaar Gaston Dulière de Annunciatie in bruikleen aan het museum. De aankoop volgde in 1979. Het zoveelste schilderij over het hemelse bezoek aan de toekomstige moeder van Jezus? Niets is minder waar. In dit topwerk toont Rubens opnieuw waarom hij geldt als de nummer één in contrasten: in licht en donker, maar ook in kleur en compositie.