Aller au contenu principal

De aanbidding der herders

‘De aanbidding der herders’ is een olieverfschets die dateert uit 1615-1616. Voor welk schilderij Rubens deze schets heeft gemaakt, is onbekend. Dit is een van Rubens’ vele kersttaferelen met een barok chiaroscuro, of licht-donkereffect.

Een olieverfschets, modello in het Italiaans, is een voorbereidende schets voor een groter schilderij of een ander kunstwerk. Met een olieverfschets probeert de meester in grote lijnen uit of een compositie zal werken. Hij legt dat ontwerp ter goedkeuring voor aan de opdrachtgever. Of zijn leerlingen gebruiken zo’n olieverfschets als studiemateriaal. In de Nederlanden is Rubens vrij uniek in het toepassen van die werkwijze. Hij is ook een pionier in het verzamelen van olieverfschetsen.

Dit is een van Rubens’ vele kersttaferelen met een barok chiaroscuro of licht-donkereffect. Het nachtelijke tafereel van ‘De aanbidding der herders’ leent zich daar bijzonder goed toe. Rubens voegt drie lichtbronnen toe:

  • achter de stal
  • de putti stralen licht uit
  • het Christuskind 'brengt het licht in de wereld'

Rubens draagt er zorg voor dat expressieve lichaamsdelen, zoals gezichten en handen, mooi zijn uitgelicht. Dit werk straalt een en al aanbidding, bewondering en devotie voor het Kind en de kribbe uit. Een herder biedt het Kind zelfs een schoteltje melk aan.

Rubens’ jongere stadsgenoot Jacob Jordaens schildert in dezelfde periode meerdere ‘aanbiddingen’ om dezelfde reden: via dit thema kunnen kunstenaars met licht experimenteren. Rubens probeert nadien nog andere nachtelijke taferelen uit.